Metaprogramlar

Metaprogram, bir kimsenin kendi paradigmasına (haritasına) ait odaklanma yöntemidir. Metaprogramlar, iletişim kapılarını açan anahtarlardır. Dünyayı algılama filtrelerimizdir. Metaprogramlar kişinin, dünyayı kendi düşünceleri doğrultusunda algılamasını, şekillendirmesini ve bu yönde davranmasını sağlar.

Bunlar, kişinin hayatının birçok farklı alanında görev alan zihinsel programlardır. Bu programlar her insanda farklıdır. Kişi, bu programına göre dünyayı değerlendiriyor.

Şimdi ailede etkili olabilecek anahtar konumundaki metaprogramlardan birkaç tanesini tanımlayalım. En önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:

1) Benzerlik ve farklılıklara odaklananlar
2) Zevke yaklaşanlar - acıdan uzaklaşanlar
3) İç referans - dış referans eğilimliler
4) Bağımsızlar - düzenciler
5) Proaktifler - reaktifler
6) Genel ve özel düşünenler

1) Benzerliklere ve Farklılıklara Odaklananlar: Bazı insanlar benzerliklere yani ortak noktalara odaklanırken, bazıları da farklılıklara odaklanırlar. Benzerliklere odaklananlar değişime karşıdırlar. İnsanların çoğu bu gruptandır. Ortak noktalara odaklaşanlara eşleşenler, farklılıklara odaklaşanlara da eşleşmeyenler denir.

2) Zevke Yaklaşanlar - Acıdan Uzaklaşanlar: İnsanların bir kısmı, bir şeyden zevk almak için ona yaklaşır. Bir kısmı da acıdan veya üzüntüden kaçmak için bir şeylerden uzaklaşırlar.

Yaklaşan insanlar, daha çok proaktif kişilerdir. Onlar için problemlerden daha önemlisi ne istedikleridir. Acıdan kaçan insanlar ise problemlere yoğunlaşırlar. Onlar problem yaşamamak için ne yapmaları gerektiği konusunda çözüm ararlar.

3) İç Referans - Dış Referans Eğilimliler: İç referansta kişinin kendi değerleri, kabulleri, görüşleri ve kararları önceliklidir. Dış referansta ise başkalarının inançları, doğruları, düşünceleri ve söyledikleri önemlidir. Dış referanslılarda "başkaları ne der" anlayışı hakimdir.

4) Bağımsızlar - Düzenciler: Bağımsız insanlar, işlerini belirli kurallar yerine kendi yaratıcılıklarını ortaya koyarak ve seçme haklarını kullanarak yaparlar. Düzenciler için kurallar eskise bile geçerlidir; asla onları değiştirmeyi düşünmezler.

5) Proaktifler - Reaktifler: Proaktif insanların enerjileri pozitiftir, etki çemberleri gün geçtikçe genişler. Farklı yaklaşımları seçebilirler. Kendi hayatından sorumlu olduğunu bilir.

Reaktifler genel olarak "yapabileceğim bir şey yok" derler. Negatif enerjiye sahip oldukları için etki çemberleri giderek daralır. Şartlar sebebiyle kaygı duyarlar ama kendi üzerlerinde çalışmayı ihmal ederler.

6) Genel ve Özel Düşünenler: Genel düşünenler bilgiyi anlama ve değerlendirmede bütünle ilgilenirler. Özel düşünenler ise olayları ve konuları kendi içlerinde bölerler.

Dr. Zülfikar Özkan - "NLP Teknikleriyle Aile İçi İletişim"